Советот на Народната банка на Република Македонија денес ја одржа својата петта седница.
На денешната седница, Советот го разгледа најновиот Квартален извештај, вклучително и макроекономските проекции до крајот на 2017 година, при што беше утврдено дека кварталните остварувања во првиот квартал од 2016 година упатуваат на слична макроекономска слика како и во октомвриските проекции. Воедно, започна и примената на макропрудентните мерки донесени од страна на Народната банка во декември 2015 година, со цел да се обезбеди заштита од потенцијални идни ризици врз финансиската стабилност и спречување идни макроекономски нерамнотежи.
Најновиот циклус на макроекономски проекции за 2016 и 2017 година беше заокружен кон почетокот на април и не упатува на поголеми промени во макроекономската слика, во споредба со октомвриската проекција. Во рамки на проекциите се претпостави релативно брзо стабилизирање на политичкиот контекст, без негови поголеми ефекти врз домашната економија.
Во текот на април 2016 година, дојде до влошување на политичката состојба, а воедно беа забележани поизразени сигнали за нејзиното влијание врз довербата и очекувањата на субјектите. Од тие причини, во рамки на овој циклус проекции, покрај основното макроекономско сценарио, се изготви и алтернативно макроекономско сценарио, коешто претпоставува продолжување на политичката криза за одреден временски период, ги покажува главните канали на пренос на таа криза врз клучните показатели за домашната економија и дава процена за можните ефекти. Претпоставките за надворешното окружување се заеднички за двете сценарија.
Во рамките на основното сценарио, остварениот раст на БДП од 3,7% во 2015 година и показателите за првиот квартал покажуваат малку подобри остварувања во споредба со октомврискиот циклус проекции. Овие почетни услови, во комбинација со очекуваната патека на клучните надворешни и домашни фактори, упатуваат на економски раст од 3,5% во 2016 година и зголемување на растот на околу 4% во 2017 година, што е во согласност со октомвриската проекција. Растот на приватната потрошувачка и инвестициите ќе биде поддржан од банкарскиот сектор, при што и во 2016 и 2017 година се проценува годишен кредитен раст од околу 7%, што е умерена надолна ревизија во однос на октомвриската проекција. Во 2016 година се очекува раст на цените од 0,5%, а домашните и меѓународните фактори ќе придонесат за зголемување на инфлацијата на околу 1,6% во 2017 година, соодветно на октомвриските проекции. Најновите оцени за позицијата на билансот на плаќања упатуваат на нешто помал дефицит во тековната сметка, односно 1,2% од БДП за 2016 година и 1,4% од БДП за 2017 година. Збирно за 2016 и 2017 година, сегашната проекција предвидува умерен раст на девизните резерви. Показателите за адекватноста на девизните резерви и натаму се во сигурната зона, што укажува на доволно ниво на девизните резерви за справување со евентуалните непредвидени шокови.
Алтернативното макроекономско сценарио, коешто претпоставува продолжување на тековната политичка состојба за одреден временски период, ги покажува каналите на пренос на политичката криза врз клучните показатели за економијата и дава процена за можните ефекти. Нестабилниот политички контекст ќе делува врз довербата и очекувањата на субјектите и со тоа врз растот на домашната економија. Алтернативното сценарио покажува понизок раст на БДП во 2016 година во однос на основното сценарио за околу 2 процентни поена, односно раст од 1,6%, наспроти 3,5% во основното сценарио. Забавениот раст на расположливиот доход би ја зголемил воздржаноста за поголема лична потрошувачка, со што таа би имала неутрален ефект врз растот, додека во основното сценарио оваа компонента е еден од изворите на растот на БДП. Зголемена недоверба се очекува и кај инвеститорите, поради можноста странските и домашните инвеститори да ги одложат своите инвестициски одлуки за вложување во земјата.
Во однос на билансот на плаќања, претпоставката за продолжена политичка криза се одразува како малку поголем дефицит во тековната сметка од околу 2% од БДП во 2016 година, наспроти 1,2% во основното сценарио. Во услови кога помалата домашна побарувачка создава и помали увозни притисоци и го подобрува трговското салдо, влошувањето на тековниот дефицит е последица на пониските приватни трансфери поттикнати од вообичаената склоност за држење девизи.
Поголемиот дефицит на тековната сметка и предизвиците за негово финансирање се пренесува на девизните резерви, но и при ова сценарио тие се на доволно ниво за справување со евентуални непредвидени шокови.
Времетраењето на кризата, во голема мера, го условува исполнувањето на едното од двете сценарија, при што алтернативното сценарио претпоставува разрешување на политичката криза до крајот на оваа година и постепено намалување на можните ефекти врз економијата во 2017 година.
И во двете сценарија, ризиците се поврзани и со надворешното окружување, односно со неизвесноста од интензитетот на закрепнување на глобалната економија, а особено на европската економија. Народната банка, како и досега, и во следниот период внимателно ќе ги следи движењата и доколку е потребно, ќе направи соодветни промени во монетарната политика за успешно остварување на нејзините основни цели.
На денешната седница на Советот на Народната банка беа разгледани и донесени дополнителни мерки со коишто се зајакнува очекуваниот ефект на промената на основната каматна стапка.
Имено, заради натамошно поттикнување на процесот на денаризација на депозитите во домашниот банкарски систем, Советот ја зголеми стапката на задолжителната резерва за обврски на банките во домашна валута со валутна клаузула. Со оглед на незначителното учество на овие обврски во билансите на банките, измените се исклучиво заради натамошно задржување на ниската склоност на економските субјекти за пласирање на овој вид на депозити во домашните деловни банки.
Покрај тоа, заради одржување и зголемување на депозитите во домашниот банкарски систем, Советот ги преиспита и ги подобри условите за пласирање девизни депозити на домашните банки во Народната банка. Во таа смисла, почнувајќи од следната недела, банките ќе можат да пласираат девизни депозити во централната банка по повисоки каматни стапки од тековните негативни каматни стапки, коишто преовладуваат на меѓународните финансиски пазари. Се очекува дека оваа мерка ќе придонесе за намалување на трошоците на домашните банки, што следствено би придонесло за повисоки каматни стапки за депозитите на нивните клиенти, домашните правни и физички лица.
Советот разгледа и други прашања од својата надлежност.