Обраќање на гувернерот Димитар Богов на Четврта истражувачка конференција „Справување со структурните ригидности во контекст на ефективноста на трансмисијата на монетарната политика“, 23 април 2015 година, Скопје

Почитувани гувернери, Ваши екселенции,

Дами и господа, драги гости,

Задоволство ми е да ви посакам добредојде на нашата Четврта истражувачка конференција насловена како Справување со структурните ригидности во контекст на ефективноста на трансмисијата на монетарната политика. Исто како и во претходните години, се надеваме дека темата на оваа конференција е интересна и предизвикувачка и дека ќе создаде рамка за интерактивна дискусија и совети за централните банкари во однос на политиките, коишто се базирани на истражувања.

Структурните ригидности се однесуваат на широк спектар економски сегменти. Затоа, денес ќе се обидеме да се осврнеме на различни економски прашања и да ја нагласиме нивната важност за ефективноста на трансмисијата на монетарната политика. Економиите во транзиција поминаа низ многу структурни промени во текот на преобликувањето на економиите, што до одреден степен влијаеше врз одлуките за монетарната политика, или каналите за пренос на монетарната политика. Глобализацијата е уште еден фактор којшто има тенденција да произведе промени во економската структура, а во исто време, влијае врз функционирањето на пазарите или однесувањето на економските субјекти. Ригидностите на пазарот на трудот, поставеноста на платите и цените, несовршеноста на финансискиот пазар, влијанието на странските директни инвестиции и многу други прашања мора соодветно да се земат предвид при спроведувањето на монетарната политика и веројатно сите ние сме вложиле многу напор за да ги приспособиме нашите модели за да можат да ги вклучат овие специфики.

Последната глобална криза, со сета нејзина тежина, времетраење и број на погодени земји, повторно ја актуелизира важноста на структурните прашања и за напредните економии, укажувајќи на фактот дека една иста мерка не се вклопува секогаш во секоја ситуација, еден ист ризик не влијае секогаш на ист начин и еден ист праг не е секогаш подеднакво валиден за сите. Денес зборуваме за флексибилна и иновативна монетарна политика, базирана врз платформа којашто опфаќа широк дијапазон информации, која ги инкорпорира структурните карактеристики на економиите и сите специфики на механизмот на трансмисија на монетарната политика. Од почетокот на кризата ние се обидуваме што подобро да ги вклучиме аспектите на финансиската стабилност во  донесувањето одлуки за монетарната политика. Покрај тоа, научивме дека каматната стапка со нулта долна граница во напредните економии или историски најниските каматни стапки во земјите во развој не беа во состојба да го оживеат кредитниот раст, сè додека не се придвиживме кон обновување на сетот инструменти. Во периодот на кризата, централните банки од целиот свет во голема мерка користеа нестандардни мерки на монетарната политика во различни модалитети, чија крајна цел беше да ги опфатат специфичните структурни карактеристики на земјите. Се покажа дека овие наменски мерки можат поефикасно да ги пренесат монетарните сигнали, со оглед на дополнителните оштетувања на традиционалните канали за пренос за време на кризата.

Грижата за ризиците за финансиската стабилност при водењето на монетарната политика е една од најважните лекции на која не научи глобалната криза. Во високоглобализираниот свет, во практика, тоа значи дека треба да ги следиме заемните врски меѓу домашниот банкарски систем и меѓународните финансиски пазари, во поглед на структурата на финансирање, како и неговата изложеност на ризик, имајќи ги предвид традиционалните наспроти комплексните пазарни производи. Земјите од регионот, со релативно големо учество на странски капитал во банкарскиот систем, најверојатно до извесен степен почувствуваа притисок од финансиското раздолжување на ниво на групациите во изминатите години, што неизбежно влијаеше на однесувањето на домашните подружници. Зајакнувањето на регулаторните барања и нивното спроведување во практика, како и процесот на преструктуирање на банките на ЕУ погодени од кризата, наметнуваат дополнителни предизвици за финансиската стабилност и за монетарната политика.

Имајќи ги предвид лекциите од кризата и сè уште кревкото глобално окружување, монетарната политика треба да се осмислува внимателно и да се спроведува флексибилно. Покрај традиционалните канали за пренос, мораме да бидеме свесни за каналот на очекувањата, како и за каналот на преземање ризик. Затоа, при спроведувањето на нашите мерки во рамки на хоризонтот на таргетирање, треба да ги земеме предвид пазарните очекувања, како и согледувањата за ризиците на економските субјекти. Веројатно најдобрите опции за ефективно спроведување на монетарната политика се  употребата на различни стандардни и нестандардни инструменти, засилената комуникација со јавноста, широк преглед на ризиците за финансиската стабилност и ефектите на макропрудентната регулатива, редовното следење на потенцијалното прелевање на надворешните влијанија во домашната економија.

Иако сме далеку од акутната фаза на кризата, сегашното глобално окружување се одликува со изгледи за релативно слаб и нерамномерен развој, особено во напредните економии, што доведе до различни патеки на поставеност на нивната монетарната политика. Додека ЕЦБ штотуку започна со својата програма за квантитативно олеснување од голем обем, ФЕД наскоро ќе ја напушти позицијата на приспособлива монетарната политика. Овие спротивставени изгледи за раст на водечките економии го нагласуваат ризикот од нестабилност на глобалните финансиски пазари во поглед на евентуално ребалансирање на позициите во однос на главните светски валути. Од друга страна, постои група економии во развој со подобри остварувања за раст и изгледи во иднина, вклучувајќи ја и македонската економија, која во последниве години покажа солидно заздравување, имајќи ги предвид значителните тековни структурни промени во економијата, како и фискалниот простор од претходните години. Заедничка карактеристика за тековното окружување се притисоците за забавување на стапката на инфлација или дефлациските притисоци во светски рамки со оглед на падот на цените на нафтата, со потенцијално влијание врз циклусот на монетарната политика, што дополнително ја зголемува неизвесноста во врска со надворешното окружување. Во овој момент, монетарната политика мора да ја прошири својата анализа и да го вклучи секој важен аспект од надворешното окружување, домашниот економски циклус, како и структурните карактеристики важни за идната поставеност на монетарната политика.

Крајниот заклучок е дека во динамично надворешно окружување мора да водиме сметка за структурните тесни грла, без оглед на тоа дали тие се поврзани со транзициската фаза на нашите економии или се предизвикани од глобалната криза. Јас се обидов да се осврнам на некои од нив, за кои мислам дека ќе се разговара во продолжение на панел-дискусијата на гувернери или ќе бидат дополнително разработувани во наредните сесии во рамките на истражувачките трудови. Како што споменав на почетокот, ова е широка тема, која е многу важна за ефективноста на трансмисијата на монетарната политика. Затоа, го ценам вашето учество и придонес кон нашата конференција, во контекст на размена на искуствата и проширување на нашето целокупно знаење во врска со овие прашања.

Ви посакувам интересна конференција и плодна дискусија!